Impresione rreth tregimeve të Albana Mëlyshi - Lifschin

Miqte e mi pegasiane!

Grigor i dashur...

Nuk ka asnje kuptim te merremi me poezite e tua, teksa Mjeshtri i Madh Miho Gjini, ka servirur kete gjelle te shkelqyer, mbase nga kritikat me te mira te jetes se tij, para dhe pas burgut...

Edhe une kam pasur fatin gjithashtu te lexoj veprat e shqiptares Albana dhe them se Miho Gjini ia ka arritur te hyje ne thelbet e ndjeshme te mekanizmit te shkrimtarise se saj. Duket qe ka pasur parasysh edhe shkrimin e Gjozes, por keq te mos i vije te permendurit, Miho Gjinia ia ka marre: mbase hyne ne mes edhe gjinia ndryshe, por ai ka ditur te depertoje e ta fuse thelle instrumentin e tij me pervoje, edhe pse gjinia e drames, gjinia e tregimit dhe ajo e poezive jane larg njera tjetres. Ajo qe e mban te ngritur syrin dhe shijen e Mjeshtrit Gjini eshte vlera e pare e autores: gjuha. Perdorimi i gjuhes.
Te dish te perdoresh gjuhen, te ndjesh e te shijosh e te dhurosh kenaqesi me gjuhe, eshte nje merite e jashtezakonshme. S'ka krijese pa gjuhe, por kur gjuha di te shnderrohet ne art, atehere kenaqesia kalon edhe tek lexuesi, shikuesi apo degjuesi...
E perfytyroj dashamirin e madh Miho Gjinia teksa ka perfunduar kete shkrim: ka ndjere kenaqesi te shumefishte. Jo thjesht per autoren, por edhe per miqte e dashamiret dhe simpatizuesit e saj gjithnje e ne rritje, por edhe per letersine shqipaatre te diaspores dhe te mbarekombetare ne pergjithesi...

Te kendofte vetja edhe here tjeter ne kete cilesi, Miho Gjini,

konsiderate,
faruk myrtaj

ALBANA MËLYSHI - LIFSCHIN Magjia e një zëri

                  Kolege e dashur, Albana!

Lexova tregimin tënd me një kënaqësi që rrallë e kam provuar dhe në shkrimtarë më të mirë në botë (nuk kam asnjë arësye të të bëj qejfin, se më shumë do më vinte turp nga vetja). Do thoshja - një mrekulli proze, ngrohtësi Kuteli me inteligjencë Migjeni! Më tepër se me dorë, qe shkruar me frymë, me frymë të vërtetë femre në kulme të artit. Reshtat ridhnin si skalitje burri dhe qëndizmë gruaje! Më gëzon shumë që arrin gjer në maja të tilla. Mbi të gjitha, është dëshmi se sa gjëra të bukura ke për të shkruar, kur ende je kaq e re, të paktën në shpirt. Të përgëzoj me nderim e dashuri prej miqsh poezie.
                      

AGIM SHEHU

Gjenevë,  21.9.2008

MIHO GJINI Balada e fjalës së këputur

- Meditim mbi varrin e poetit Viktor Qurku -

“Vrau veten, apo e vranë?!”

Shekspir, “Hamleti”.

Jam përkulur pikëllueshëm mbi varrin e ftohtë të mikut tim, poetit Viktor Qurku, dhe kuvendoj me të në heshtje, shpirtvrarë, i dërmuar nga ndarja dhe mizoria e jetës…

… Gjer këtu, në Çorraj të Sarandës, në këtë grykë të tmerrshme malesh, ku ulërijnë erëra edhe në piskun e vapës, erdha enkas për ty. Nuk më kishte shkelur këmba kurrë në këto rrëpira e rrugë pa rrugë, edhe pse jam lindur përkarshi këtyre maleve të zhveshura, buzë detit Jon. Dhe ja ku më solli, me një makinë rrangallë, të quajtur nga banorët “korjere”, që lëkundej parreshtur nëpër gropa e çakëll gurësh (si të lundronte mbi valet e detit), kujtimi yt. Një mall për të vdekurin e gjallë. Kërkimi i një ballade “të harruar”, që më përvëlonte përbrenda shpirtit.

Nuk mund ta besoj ende, që nën këtë kryq të gdhendur mbi mermer, pranë të cilit një shpirt tjetër njerëzor, përpara meje, kishte vendosur një tufë me trëndafila të egër, qëndron përjetësisht ti, i shtrenjti miku im, ndofta i patretur akoma prej atyre brengave cfilitëse, që të shoqëruan kobshëm gjer këtu.

GRIGOR JOVANI Poezi të reja (Pjesa e dytë)

Gënjeshtra

Nuk dua të shkruhet asgjë
për ikjen time.

Shkruani diçka tjetër. Bie fjala:
“Ndjek Marko Polon,
nëpër tokë
dhe dete…”

Shkruam kaq gënjeshtra për të tjerët,
s’prish punë të themi edhe një
për vete.


Anketë

Kush e lexon Vaid Hyzotin?

“Unë! - tha miku i tij, Rolandi, -
është qesharak, si Al Bandi,
prandaj e lexoj Vaid Hyzotin”.

Kush e lexon Vaid Hyzotin?

“Unë! - thotë Ndue mirditori, -
syulët është, si cucat, hori,
prandaj e lexoj Vaid Hyzotin”.

Kush e lexon Vaid Hyzotin?

“Unë! - thotë Farro kanadezi, -
ngaqë krekoset si këndezi,
prandaj e lexoj Vaid Hyzotin”.

Kush e lexon Vaid Hyzotin?

“Unë! - zë vend në fund Albana, -
për të s’e çan kokën Tirana,
prandaj e lexoj Vaid Hyzotin”.

Kush s’e lexon Vaid Hyzotin?

“Ne! - thanë lexuesit, me dhjetra, -
në bythë të re vesh brekë të vjetra,
ndaj s’e lexojmë Vaid Hyzotin”.


“Golfi” im

Dikur,
me të kthyer çelsin
hungërinte,
si qen besnik.

Tani ri në qoshk,
mbi katër këmbë.
Është plakur shumë,
ka frikë.

Fuqia

E kanë zili:
Ka një vilë të bukur në bregdet,
ku rron me një “star” - gruan e dytë.
Ka “BMW” të re, ku në motor
një tigër Afrike çfryn bulçitë.
Ka gjetur sekretin e plotfuqishmërisë,
çdo gjë që dëshiron - e ka marrë.
Ka fuqinë e bardhë dhe fuqinë e zezë,
për karavet - ka erën e mbarë…
Ka miq të fuqishëm, ngado shkon e vjen
e rrethon avlia e një mbreti…
Së fundi, mora vesh: ka kancer.
Nuk di pse psherëtiva:
I shkreti!


Kanarina

Isha ulur në verandë. Bëja vjershë.
Sipër meje
një kanarinë këndonte.
Befas,
më hodhi sipër kokës një glackë.
Siç duket, u prek,
ngaqë askush s’e dëgjonte.

Loja e pushtetit

“Kush do ta marrë pushtetin?” - pyeti Noli.
“Unë do ta marr, - tha Vidi, -
se jam princ!”

“Kush do ta marrë pushtetin?” - pyeti Vidi.
“Unë!” - foli Zogu. Dhe u krekos
si gic.

“Kush do ta marrë pushtetin?” - pyeti Zogu.
Enveri nuk e zgjati:
“E kam marrë!”

“Kush do ta marrë pushtetin?” - tha Enveri.
Ramizi s’foli dot.
Çapitej zvarë.

“Kush do ta marrë pushtetin?” - tha Ramizi.
Berisha foli rreptë:
“Demokracia!”

“Kush do ta marrë pushtetin?” - tha Berisha.
“Në qofshin tre, - tha Nano, -
i marr të tria…”

“Kush do ta marrë pushtetin?” - pyeti Nano.
“Unë do ta marr!”
- ndërhyri prapë Berisha…

“Po ti e ke marrë njëherë! - bërtiti Rama -
O luaj mirë!
O unë e lashë...
                         e prisha!”


Grua

Kam dëshmitar hënën që të mbron,
kam dëshmitar agimin që të zgjon,
kam dëshmitar detin që të lan,
kam dëshmitar flladin që të than,
kam dëshmitar erën që të kreh,
kam dëshmitar dritën që të deh,
kam dëshmitar Zotin që të njeh
më mirë se unë:

Se të dua shumë!

Hainrih Haine

Hainrih Haine

(Heinrich Heine)

 1797-1856

 Prej mundimeve të mia të shumta…

(Aus meinen grossen schmerzen…)

Prej mundimeve të mia të shumta

stica ca këngëza të vogla.

Ngaqë duan të dalin tundin flatërzat,

godasin zemrën time si gogla.

Zemrën e së mirës sime takojnë

dhe kthehen pas tek unë pastaj…

Vajtojnë dhe as që duan të thonë

ç’panë brenda zemrës së saj.

Shqipëroi:

Grigor Jovani

GRIGOR JOVANI Poezi të reja

Pershendetje, i dashur!

Ja, qe une mrekullohem nga poezia jote, Grigor!

C'te bej? Lirizmi yt ka ngecur te nje xhakete 20 vjecari.

Aq je, ate moshe ke. C'gjetje te fresketa gjithmone.

si nuk shter. Do me bien pantallonat, thua..

Hapesh.. si stadium bosh..

Bore dhe shira, po do vdes i etur..

Darka e shenjte qe na gjen te ndare..

Sa shume perla ke. Te kam zili, jo per gje,

po per femrat, qe vdesin per perla.. C'dhurata berluksoniane!

Edhe njehere te uroj nga zemra, poet, jo vetem te shpallesh,

po edhe te te shpallin, ne vendin me te vonuar te botes ( shqipoja )

ne vendin e krizes me te madhe ( eladha )

Me shume dashuri

Roland Gjoza

Kulti i seksit

I dashur Grigor!

U bë nami për ciklin tim erotik, që përgatita për “Pegasin”. U përmbys bota më shumë për një poezi timen me seks, në këtë cikël, nga kohe e humbur e viteve 70-të. E lexuan disa miq tek kafeneja ku mblidhemi në Rixhvud, e lëçiti edhe ai mavria, ai miku yt i hershëm i gazetës, që ta ka marrë shpirtin me pangopësine, lakminë dhe sarafllëkun e tij, qe s’ka të dytë. Më tha sikur s’më kishte shok, po një fëmijë të gjetur te arkat e pjeshkave: “Ç’është kjo qelbësirë, mos ke lojtur gjë?!” Unë mbeta, nuk e prisja. Pastaj vazhdoi: “Mos të ta shoh në atë revistën e hijshme, këtë paçavurë!” “Pse?!”, e pyes unë, i tronditur, duke u mbërthyer te ajo shpreha e vyer popullore, që thotë se miku s’njihet, edhe po ke kollofitur me të një furrë me bukë. Më erdhi ndër mend origjina e tij nga Kukësi i Durrësit, Ishmi. Kjo më lehtësoi sapak, pastaj kujtova origjinën time prej tregtari të rënë nga vakti dhe sikur e mblodha paksa veten. Pastaj pëshpërita: “Ky kulti i seksit duhet goditur, se ne shqiptarët e kemi të vështirë të përmendim fjalë “banale”, si psh brekë, bythe, siskë...etj,”. Nuk shtova më gjë nga ato thagmat e mbuluara, që i shijon vetëm shtrati dhe errësira, se ai (dhe të tjerët) u nxi, u nxi e u përdrodh namuzqari, i erdhi ligsht, që ia thashë ashtu, tullë, pa i marrë leje. “Ej, i di unë këto, - tha pastaj, - por i pranoj vetëm teorikisht, i bëj praktikisht, po i fsheh realisht, për atë gisht nder, që na ka mbetur. Kështu, i dashur Landi, ti do të pyesësh se ku është morali. Ta them unë, morali është ky: burri bën kërdinë, po e kyç, se ndryshe s’është burrë. Kurse ti na i nxjerr të palarat në shesh dhe çfarë, o zot, ca gjëra që s’na kanë hije. Ti qofsh, që i nxjerr, bëj si të duash, se edhe ai karafili, “botuesi” yt atje në Athinë, këtë kokë ka...”

I dashur Gole,

ke patur ti telashe të këtij lloji, me këtë kokosh katundi (dhe me sinafin e tij), që na hiqet kaq i ndershëm? Më vjen keq, sinqerisht më vjen keq, për atë poezinë me “brekë”, që më hoqi, që i heqshin peshkun bronxino dhe qilloshen e verës. Ti bëj si të duash, miku im, se unë cipëplasur jam, që kur na e dhanë demokracinë si një peshqesh për ditëlindje. Ndoshta na heqin fillin dhe na fusin te banalët, vulgarët, që i heqin dashnores brekët për të bërë atë punë dhe pa pikë turpi e përmendin këtë fakt. Por pse s’duhet thënë kjo? Duhet përdorur elipsi? Edhe mund të përdoret, xhanëm, edhe mund të përdoret. Po mua seç më pëlqente ai moment i shenjtë, doja ta kujtoja, kaq doja ta kujtoja, po kjo s’i paskësh ndodhur të tjerëve, s’ua paskan hequr, i kanë gjetur të hequra, ose i kanë hequr ato vetë. Ketu del një problem, që hedh dritë mbi problemin. S’i pëlqenin beut të Ishmit, për shembull, gështenjat e pjekura, të qëruara, apo të paqëruara. Qëronte mollë, vallë ai, apo e kafshonte me gjithe zhape? Kujtohu, te lutem, se kjo hollësi ndriçon problemin.

Pra, ti bëj si di vete, miku im, po unë kur të thashë, ca kohë më parë “Hiqe atë poezi”, mendova për higjenën… Higjenën shoqërore, dokrra që m’i futi në kaplloqe ai qafiri. Bej si di vetë, pa fyer askënd.

Në pritje të kartës tënde,

LANDI

Rixhvud, NY, USA

Një Edmond Dantes, që nuk kërkon shpagim

Para ca kohësh, i ndodhur mes miqve në Prevezë, u njoha me Bledi Gërbin.

Kalova orë me këtë djalosh, çaste intime, shëtitëm dhe u qerasëm në limanin e Prevezës, vizituam Neohorin, fshatin ku banon së bashku me familjen, emigrantë nga Fieri, madje e luta të më çonte me makinën e tij në bregun ku u vetëvra Kariotaqi, poeti im i dashur grek i paraluftës, që aq shumë më ngjason me Migjenin e letrave shqipe, nja dy km larg qytetit (përpara pllakës përkujtimore, Bledi më pyeti: “Ç’është ky, e njihje?”).

E ngacmoja paprerë të më rrëfehej. Ndërkohë, brenda meje, gazetari ishte mundur prej letrarit: më ngjante gjithmonë se kisha të bëja me Edmond Dantesin e Dymasë, që kaq shumë kishte ngacmuar fantazinë time në rininë e shkuar.

S’ma merr mendja që Bledi Gërbi të ketë lexuar Dymanë. Është vetëm 24 vjeç. Ka ikur qysh i vogël nga Atdheu dhe këtu, në atdheun e ri ku e hodhën dallgët e fatit, ka përvetësuar pasione të tjera, të cilat, jo për faj të tij, nuk i bëjnë vend letërsisë. Ka qejf makinat e shpejta, celularët, kasetat e DVD-së (këtu ishte rasti të njiheshe me Kontin misterioz të Montekristos, por ja që ai pëlqen, si shumica e të rinjve të sotëm, filma me heronj të ashpërr, të tipit Rambo, aspak sentimentalë), si edhe lokalet e qeta të limanit, ku me një lëng portokalli në dorë (nuk pi asgjë alkolike), papritur humbet kontaktin me realitetin dhe zhytet në një pellg të turbullt mendimesh.

Ku udhëton Bledi Gërbi?

Njerëzit udhëtojnë brenda vetes, thotë një frëng i ditur. Nëse ndodh kështu edhe me këtë djalosh, habitesh: kaq i ri për derte të tilla?!

E luta të më merrte me vete, një çast, kur bëhej gati të hynte në ato monopate kujtimesh. Nuk ma prishi. Jam i bindur se për asgjë nuk do ma prishte. Nuk e dinte që do ta bëja publik fatin e tij. S’ia kisha thënë këtë mundësi. Për të isha veçse një njeri, me të cilin e lidhte një krushqi e afërt dhe që i tregohesha miqësor. Thjesht donte edhe ai të kishte shoqëri në këtë kthim kohor të detyruar.

Tret shikimin, ashtu siç zbehen dalëngadalë dritat e një kinemaje dhe një realitet i ashpërr shpaloset përpara teje, në ekranin e madh të jetës. Le ta ndjekim. Sa për Bledin, tani e kam bërë kaq mik, sa të mos na përflasë këtë “përgjim” të jetës së tij intime.

Pashkët

Imzot,

mos e mendo të bësh si çdo vit:

të ngjitesh prapë në Kryq,

të japësh shpirt.

Këmbanat me të rënë, mrekullisht,

të ngjallesh prapë në tokë,

si Jezu Krisht.

Por janë Pashkët... Duhet mish dhe verë!

Ç’të bëjmë?! Çmimet janë

në stratosferë...

Ky ritual kushton, Arhondi im,

është kohë krize,

rrojmë në mërgim.

Në don të bësh një thagmë,

mblidhna gratë!

Listë dhuratash kanë çarçaf të gjatë.

Prandaj të thashë, Imzot, për ideal,

mos bëj sivjet

të njejtin ritual.

Në s’bëhet ndryshe edhe këtë Pashkë,

rrugën për Qiejt

do ta marrim bashkë.

Urime për Ditëlindjen

Me rastin e Ditëlindjes sime, që prindërit e mi, në bashkëpunim me Krijuesin, vendosën ta kem në një ditë paksa jo të zakontë, Ditën e Gënjeshtrave, më erdhën urimet e mëposhtme nga miq dhe dashamirë, të cilët, duke injoruar traditën e kësaj dite, thanë të vërteta zemre për mua.

Ndjej obligimin shpirtëror për t’i falenderuar.

Dua të them, se këto ditë të para të prillit, kur bota e të krishterëve, në prag të Pashkëve, vuan mundimet e vdekjes së Krishtit, fjalët e tyre ishin Ringjallja ime.

Ju paça miq dhe mikesha!

Jeni besimi im!

GRIGOR JOVANI

Vjeshtat e poetit - ILIRIAN ZHUPA

Ilirian Zhupa është dobësia ime. Ndër poetët. Sepse miqësia jonë e vjetër, qysh nga sallat e auditorëve, ku studiuam bashkë, nuk i hyn në punë kërkujt. Veçse nuk mund të fsheh preferencat e mia të kahershme, për sa i përket poezisë.

Çapitnim poshtë një çadre, tek ktheheshim netëve nga Kafja e Madhe e Shkodrës për në fjetoret e ftohta studentore, dhe ai më thoshte poezitë e tij lirike më vjeshtët. Vjeshta e parë… Vjeshta e dytë… Vjeshta e tridhjetë. Dhe unë mrekullohesha. Dilja padashur nga çadra dhe s’e ndjeja shiun.

Rrinim pasditeve tek ballkoni i shtëpisë sime në Laç, gjatë uikendeve tona studenteske, i lexoja poezitë që mendoja t’i përmblidhja në librat e atëhershme, kurse ai më thoshte: “Më të mira janë ato të nënjastëkut, që më lexove mbrëmë, para se të flinim”. Dhe shtonte: “Kanë më shumë vjeshtë…”

Shëtisnim më vonë në Tepelenë, pasi qëlloi të fejoheshim në një kohë, në të njejtin qytet, dhe ai vazhdonte të më citonte ciklin e vjeshtave… Të vjeshtave të reja.

Tani, pas kaq kohësh, i dërgova nga Athina, një mesazh në Tiranë: “Po të dërgoj Pegasin tim, mik i vjetër.  Më dërgo me të një cikël të ri me…vjeshtë”. Dhe ma dërgoi. Më mallëngjeu.

Lexojini dhe ju, miqtë e mi të rinj, dhe jam i sigurtë që do më kuptoni, pse thashë në fillim që Ilirian Zhupa është dobësia ime. Dhe jo vetëm ndër poetët.

GRIGOR JOVANI