Çapitnim poshtë një çadre, tek ktheheshim netëve nga Kafja e Madhe e Shkodrës për në fjetoret e ftohta studentore, dhe ai më thoshte poezitë e tij lirike më vjeshtët. Vjeshta e parë… Vjeshta e dytë… Vjeshta e tridhjetë. Dhe unë mrekullohesha. Dilja padashur nga çadra dhe s’e ndjeja shiun.
Rrinim pasditeve tek ballkoni i shtëpisë sime në Laç, gjatë uikendeve tona studenteske, i lexoja poezitë që mendoja t’i përmblidhja në librat e atëhershme, kurse ai më thoshte: “Më të mira janë ato të nënjastëkut, që më lexove mbrëmë, para se të flinim”. Dhe shtonte: “Kanë më shumë vjeshtë…”Shëtisnim më vonë në Tepelenë, pasi qëlloi të fejoheshim në një kohë, në të njejtin qytet, dhe ai vazhdonte të më citonte ciklin e vjeshtave… Të vjeshtave të reja.
Tani, pas kaq kohësh, i dërgova nga Athina, një mesazh në Tiranë: “Po të dërgoj Pegasin tim, mik i vjetër. Më dërgo me të një cikël të ri me…vjeshtë”. Dhe ma dërgoi. Më mallëngjeu.
Lexojini dhe ju, miqtë e mi të rinj, dhe jam i sigurtë që do më kuptoni, pse thashë në fillim që Ilirian Zhupa është dobësia ime. Dhe jo vetëm ndër poetët.
GRIGOR JOVANI
Të gjallë dhe të vdekur
Kombi im
Kombi im,
të kam komb në fyt,
as të vjell dot,
as të gëlltit.
Rrenë e vërtetë
Ditës i rrimë përballë,
më pak të vdekur, më shumë të gjallë.
Natës përgjojmë të heshtur,
më pak të gjallë, më shumë të vdekur.
Vetëm muzgut që tretet dhe agut,
u tregojmë plagët.
Sërish
U dogja sërish nga një dritë e beftë syri.
ku është hiri?
Përtej…
Përtej jetës është vdekja: – Po ç’është përtej vdekjes?
Përtej dashurisë është urrejtja: - Po ç’është përtej urrejtjes?
Përtej dritës është errësira: - Po ç’është përtej errësirës?
Përtej së keqes është e mira: - Po ç’është përtej së mirës?
Përtej fajit është falja: - Po ç’është përtej faljes?
Përtej heshtjes është fjala: - Po ç’është përtej fjalës?
Përtej shpirtit është syri: - Po ç’është përtej syrit?
Përtej zjarrit është hiri: - Po ç’është përtej hirit?
Përtej ëngjëllit është djalli: - Po ç’është përtej djallit?
Përtej harresës është malli: - Po ç’është përtej mallit?
Përtej meje je ti: - Po ç’është përtej teje.
Andej të mos vish
Ti je fati im që humb, fati im që humb nëpër udhë,
që humb nëpër udhë – dashuri,
përzënë nga dimrat dhe verat, nga dimri dhe verërat e erërat,
dhe verërat e erërat me shi.
Pas teje unë ngelem si guacka, unë ngelem si guacka në breg,
si guacka në breg që trishton,
jo heshtja, po malli për ty, po malli për ty fishkëllen,
për ty fishkëllen deri vonë.
- Mos ik! – të thërras me gjithë zë, të thërras me gjithë zë marrëzisht,
me gjithë zë mazërisht – mardhmërisht,
dhe trupin mes rrugëve e lë, mes rrugëve e lë pa mëshirë,
e lë pa mëshirë e të brishtë.
Ku humb as vetë nuk e di, as vetë nuk e di ku firoj,
nuk di ku firoj e ç’kërkoj,
me mend paskam ardhur te ti, paskam ardhur te ti që të vdes,
te ti që të vdes e të rroj.
Në kthefsh ndonjë ditë për shpirt, ndonjë ditë për shpirt e për be,
për shpirt e për be e për fe,
të lutem, nga ike mos vish, nga ike mos vish, se gërmadhë,
gërmadhë dhe pyll është atje.
Është herët për harresën
Në këtë dimër të lagësht, pa një rreze dielli,
deti përbri, qiejt përmbi,
jemi larguar si guacka nga thelbi,
s’kam punë me qiejt, s’kam punë as me ty.
Qiejt më trembin, fjalët më dhembin,
duart më zhveshin, hapat më heshtin,
ikjet më shembin, ardhjet më çmendin,
sytë më presin, dhelet më vdesin.
Jam larguar tepër e jemi të bërë të vjetër,
përtypim kujtimet, si të përtypnim vetveten,
kur mbase mund të gjenim kohë tjetër
për harresën – vdekjen.
Fate të thjeshtë
... dhe qenia ime as loz, as çmendet.
Kanë ikur shpirtrat,
kanë ngelur sendet.
Engjëlli që fle në fushë
Vajza fle pas pune në fushë, me këmbët mbledhur te gjoksi,
flokët mbi supe fërgëllojnë si zjarre e prapë s’e mbrojnë nga i ftohti.
Duart e lodhura, të vrara, jastëkë i ka vënë te koka,
thua përgjon fjalët që këmbejnë ëngjëjt e qiejve dhe toka.
I kam ndjerë si fëshfërijnë nëpër ajrin e qelqtë ato duar,
përgjakur e skuqur nga një qiell i ngrirë, i copëtuar.
Trupi i saj i braktisur, thua do humbë në dhera,
të fshihet aty nga erërat e të shfaqet kohëve të tjera.
Në mos iktë, frymëmarrja do e veshë me avull dhe mjegull,
gjersa të ndjehet kur zgjohet, pemë e shkulur prej dheut.
Shoqe e marsit të brishtë, pas një lodhjeje të trishtë,
si bari i hajthëm mbi tokën e ftohtë ka rënë përmbys.
Ikja e dherave
Ikin zogjtë çdo vjeshtë mes qiejve të tunxhtë,
me gjethet e zverdhura, mes shtjellës së erërave,
ikin ujërat me avujt e shirat e plumbtë,
po mua më tremb ikja e dherave.
Ikin njerëzit pas brigjeve në një udhë të trishtë,
mbetet prapa pritja e ngjethtë – ankth e pezm,
ikin gurët e varreve në një pllajë të rrëpirtë,
e mua prapë ikja e dherave më tremb.
Ikin shpirtrat e sytë, ikën dielli dhe hëna,
ikën nata dhe dita, ikën vdekja dhe jeta,
s’ikin nga jashtë siç pandehim, ikin nga brenda,
s’ikin me shpendët dhe njerëzit, ikin me dherat.
E mua më tremb ikja e dherave gjithmonë,
jo ikja e zogjve, e gjetheve, e ujërave, planeteve.
Ikja e dherave është ikja e gjakut dhe shpirtit tonë
të brishtë. Përtej sikleteve...
Burri ka dalë nga zjarri
Burri ka dalë nga zjarri, mes një nate të errët, ku pikturohen tmerret
dhe është ndjerë i vetëm, në këtë botë të qelqët, duke lënë shënja zjarresh
përqark.
Ato shënja zjarresh janë bërë qenie të tjera përmes klithmash, misteresh
dhe lozin me atë që kanë At.
Pastaj flaka ka dalë nga burri, është bërë bukuri tronditëse, është bërë grua,
ka kaluar përmes tij lozonjare, e brishtë dhe e ka lënë të presë si fëmijë.
Ka të ngjarë të ketë ndodhur me shumëkënd, po së pari ka ndodhur
me mua,
kur u shfaqe ti!
Atëhere kam thënë me vete: - Ç’të bëj me bukurinë tënde, me sytë e tu
që magjepsin.
Ç’të bëj me zjarrin tim brufullues, që është Ti e më djeg pa mëshirë.
Kam thirrur djajtë e zinj të më vijnë me të keqen, po ty s’të ka trembur
e keqja,
kam thirrur engjëjt, të marr me të mirë.
Ti veç ke heshtur. Por heshtja jote ka folur: - Kot thërret frikën, pajtimin.
Burri ka dalë nga zjarri. Zjarri ka dalë nga burri. Por flaka është grua
gjithmonë...
Kështu të stepur nga nata, ndezim zjarrin që zgjohet e zbukurohet te flaka
e djeg qenien tonë.
Ah... kur zhveshin këmishat...
Gjethja është këmisha e rrushit,
bari është këmisha e tokës,
hiri është këmisha e prushit,
ajri është këmisha e botës,
fjala është këmisha e shpirtit,
puthja është këmisha e mallit,
drita është këmisha e syrit,
rrasa është këmisha e varrit,
rrezja është këmisha e diellit,
avulli është këmisha e ujit,
reja është këmisha e qiellit,
lëkura është këmisha e trupit...
Ashtu të veshura më trondisin të gjitha,
me bukuritë që frymojnë e magjepsin.
Po, kur i zhveshin këmishat...
Ah!... kur i zhveshin këmishat...
... vdesin!
Ëndërr për duart e tua
Nuk përqafohemi më,
s’shikohemi.
Po duart e tua, e dashura ime,
m’u ulën mbi flokë si mjegulla.
Duart e tua paskan mbetur te unë,
si hiri i zjarreve në shpella.
Nuk përqafohemi më,
mallohemi.
Po duart e tua, e dashura ime,
rrjedhin brigjeve e lugjeve të fytyrës sime,
si shirat e vjeshtës përzënë nga era.
Duart e tua paskan mbetur te unë,
si rrënjët e pemëve të shkelura në dhera.
Nuk përqafohemi më,
harrohemi.
Po duart e tua, e dashura ime,
humbasin si ujërat,
hyjnë nën lëkurë dhe bëjnë rrëmujë atje brenda...
Një jetë të tërë,
pres të dalin prej meje duart e tua,
të më qetësojnë mua.
Orëve të mbrëmjes
Këtu po bie mbrëmja, po ç’kohë është atje,
dy - tri rrugë më tutje, dy - tri sheshe më tej,
këtu po bie mbrëmja, po ç’kohë është atje?
Këtu po bie nata, po ç’kohë është atje,
dy - tri fjalë më tutje, dy - tri ëndrra më tej,
këtu po bie nata, po ç’kohë është atje?
këtu po bie heshtja, po ç’kohë është atje,
dy - tri jetë më tutje, dy - tri vdekje më tej,
këtu po bie heshtja, po ç’kohë është atje?
(Tiranë, verë 2008)
(Botuar së pari tek “PEGASI” 6)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου