P I L O Z Y B A
GJUETI PAS MESNATE
- t r e g i m -
I kushtohet mikut dhe vëllait tim,
Grigor Jovanit,
me të cilin peshkuam bashkë, gjatë një nate të paharruar.
Kur dola nga shtëpia dhe iu drejtova derës së hotelit përballë, ku banonte ato ditë pushimi miku im, i hodha kalimthi një vështrim orës së dorës. Kishte kaluar nga 23-shi i natës. I dërgova një mesazh me një fishkëllimë, si dikur në vitet e fëmijërisë, kur edhe atëhere, shtëpitë i kishim përballë Ai, sikur priste pas derës, doli duke mbajtur në duar vetëm një prozhektor të vogël.
- Ç’e ke këtë?
- Xixëllonjë, për të parë sado pak.- Mendon se do shkojmë për peshkim në kënetën e Patogut? Varkat këtu janë të paisura me të gjitha mjetet e domosdoshme.
- Sidoqoftë! - tha ai i pabindur.
Hapat i hidhnim të shpejta, sikur na ndiqte njeri nga pas. Binim në kontrast me turistët, lëvizjet e tyre ishin të ngadalta dhe vështrimet të papërqëndruara. Kurse ne nxitonim. Sikur mezi prisnim të bënim atë, që e kishim ëndërruar prej kohësh.
- Ku është varka?
- E kam lidhur në Kakavo.
Kakavo ështe një gji i vogël, anës kështjellës shekullore, i cili, edhe për shkak të mungesës së ndriçimit – shërbimi arkeologjik e përjashton kategorikisht çdo lloj ndriçimi modern – nuk binte në sy.
- Nuk morëm asnjë telefon me vete, - u kujtova unë.
- Nuk ka ç’na duhet! Ndryshe do na zalisin gratë, duke na marrë orë e minutë, - ma priti ai.
Miku im, Grigori, hodhi vështrimin në thellësi të detit. Hëna kishte hapur sytë e bukur, kishte lëshuar flokët e florinjë dhe po i krihte në pasqyrën e ujit. Deti nuk merrte frymë fare, për të mos prishur bukurinë e faqeve të saj, pa asnjë rrudhe, sikur të ishte një vajzë në lulëzim të plotë, nga ato që frymëzonin mikun tim poet këtyre ditëve, aq sa i buronin vjershat për to, si çezmat brenda kalasë.
Ndërkohë arritëm te varka. Hipëm në të, ajo u përkund lehtas, duke krijuar në faqen e ujit vijëzime, si të kishte ndjerë mornica të papritura në trupin e lëngshëm, porsi një njeri në shpinën e vet, pas gudulisjes. Ndeza motorrin, rrotullova timonin e vogël si elevator dhe e ktheva varkën me fytyrë nga deti i gjërë. Varka i ngjante një kali, që në ato caste fërkonte me nervozizëm thembrat pas dheut, duke u përgatitur për garat e vrapimit. Ngriti hundën përpjetë dhe po priste. Unë shkela gazin dhe ajo filloi të rrëshqasë mbi barkun e madh të detit. Zhurma oshëtinte dhe humbiste tej në thellësi të skenës madhështore.
- Ku do vemi? - pyeti Grigori.
- Ku të na çojë! Ç’e çan kokën? Sot jemi mysafirë të detit. Hape shishen e uiskit dhe koqërrinat. (Kështu i quaj unë arrat dhe bajamet e qëruara).
- Mos bëhemi mysafirë të peshqve, - murmëriti ai. Dhe shtoi: - Ec e mbaje pastaj atë...
Më pa në sy dhe unë e kuptova për kë e kishte fjalën. Natyrisht, për mikun tonë, Vaidin. E kishte zakon, çdo gjë e lidhte me të.
Pasi mbushëm gotat plastike, hodhëm vështrimin prapa. Qyteza po zvogëlohej dhe zhurmat e saj sa vinin e shuheshin në veshët tanë. Hëna u ul më pranë dhe u fut në bisedën tonë. Notonte në gotën e mikut tim. Kur Golja e afronte në buzë, shikoja se rrufiste dhe ndriçimin e dritës së saj. Eh, i kishte hije atij njeriu e pira, mënyra se si e afronte gotën në buzë, sikur kryente një ritual të shenjtë. Ç’i do fjalët, është pijetar i mbaruar Golja. Por edhe ai tjetri, miku ynë...
- Nuk po shikoj as rrjeta dhe as kallama peshku! - vërejti Golja.
- Sot do gjuajmë me parangallë. Kemi dalë për peshk të madh. Ndaj dhe do vemi larg, shumë larg. Ke frikë?
- Ç’thua, ore! Akoma s’kemi shkuar në Amerikë, si Kolombi! - tha ai dhe unë e besova. Nuk shtirej.
- E shikon atë yllin atje? Atë që rri si shpresë dashurie e ndezur? Atje është një ishull që quhet Millos, dmth Mollët.
- Hajde, baba, të të tregoj arat!
E kuptova, që e kisha tepruar me këtë shpjegimin e fundit. Ai e kishte greqishten gjuhën e nënës.
- Ka mollë? – pyeti pastaj.
- Është i pa banuar.
- Jo more! – kërceu ai, i habitur. - Me një fjalë, do ta banojmë ne, Robinson Kruzotë! E mora me mend, ç’mendonte tjetër: Na, pric, amerikanët e biberonit! Ne nuk iu ndamë aventurave dhe tani, pas një gjysëm shekulli moshë! Na, pric, Vaid qullashi!
Ishulli ishte rreth 25 milje larg. Humbëm në thellësi të detit. Nuk dukej as ishulli përballë dhe as qyteza, me përjashtim të disa dritave të largëta, që të kujtonin rrëfimet e Zhyl Vernit, të lexuara në kohën e rinisë.
I vetmi shoqërues ishte hëna. Sa më shumë që largoheshim, na dukej sikur binim në kraharorin e saj. E fika për një çast motorrin, për të shijuar qetësinë. Heshtja, e mbështjellë me ngjyrën e kaltër në të errët, kishte hapur krahët e na kishte përpirë në gjirin e saj. Larg shkëputej ndonjë yll dhe pasi vijëzonte në hartën e madhe të ujit rrugën e tij, binte diku thellë, duke lënë pas vetëm mbresën e dritës.
- Kur do kthehemi, do bëj një vjershë për yjet që bien, - tha Golja. – U ngjajnë dashurive tona të shuara, që sakrifikohen edhe një herë, për të ndriçuar dashuritë tona të tashme. Duhet të jenë shumë fisnikë yjet që bien...
Nuk e di ç’i kishte bërë dëm, wiski apo ajo puhiza e brishtë, që na flladiste kraharorët.
Nuk di edhe sa ndejtëm, duke shijuar këtë mrekulli të natyrës. Ndezëm përsëri motorrin dhe u nisëm. Shikonim pas vijëzimin e bardhë, që krijonte e qeshura e motorrit. Golja hodhi dritën e prozhektorit. Reflekset e ngjyrave u bënë përrallore. Mbizotëronte e bardha, e përzierë me dhjetra të ylberta.
- Nxirre nga milli penën. Pikturoje me gjuhën e shkronjave bukurinë që të shikojnë sytë.
Miki im qeshi, duke mos ua ndarë sytë ngjyrave, sikur kërkonte t’i magazinonte në tru e t’i fuste nëpër vargje, siç dinte vetëm ai, qysh të nesërmen.
- E rrallë, për besë! Të krijon emocione dhe mbresa të pabesueshme!
- Edhe pak dhe po afrohemi. E shikon atë hijen e zezë, atje larg, atje ku çahet kraharori i detit dhe nxjerr kokën ai mal i madh e i mprehtë, që kërkon me gishtin tregues hënën? Është një masiv shkëmbor i ashpërr. Në dimër ngjan me një anije të madhe, që lufton me dallgët. Zbardhet i tëri mes luftës. Në pranverë fshin ballin me peshqirët e mëndafshtë të reve, ndërsa tani në verë qëndron hijerëndë, sikur nuk është ai i dikurshmi, që për jetë a vdekje ndeshej me detin dhe dallgët e tij. Ja, kështu si njeriu, lufton për të mbijetuar dhe për të vënë një emër në oqeanin e madh të jetës. Diku është i rrethuar nga miqtë e shokët, por në të shumtën e herës nga dallgët e zilisë dhe urrjetjes.
- Bien ndesh, miku im, këto që thua, me çastet që jetojmë. Janë ca si shumë të ashprra. Kjo natë është kaq e magjishme, sa është mëkat ta përziesh në bisedën që bëjmë, - më qortoi miku im.
- Ke të drejtë, por kjo është e vërteta.
- Shiko, shiko! Mali është veshur i tëri me dritën e artë të hënës. Yjet ngjajnë me trëndafilë, që i bien mbi supe. Ndërsa deti i ngjan një shtrati gjigand, me mbulesë të mëndashtë.
Shikoja mikun tim dhe ndjehesha i kënaqur me gjëndjen e tij shpirtërore.
- Natyra është mbretëria e vetme e krijuar për ta shijuar njeriu. Në Athinë flet vetëm betoni, asfalti dhe zhurma e makinave, që ulërijnë e gulçojnë nga dhuna që ushtrohet mbi to.
Ndërkohë u afruam në breg. Drita e fortë e prozhektorit të varkës, që binte mbi brigjet shkëmbore, zbulonte format dhe gdhëndjet që kishte bërë mjeshtri det dhe arkitekti kohë.
- Tani lëre uiskin!
- Pse?
- Në vënd të stilolapsit, merr fushnjën dhe prit kur të dalin shtojzavallet.
Golja po më shikonte i habitur.
Unë mora koshin e madh, ku kisha vendosur parangallët. Parangallët përbëhen nga një filespanjë e gjatë prej 100 metrash, ku varen 200 grepa të mëdhenj. Mora shportën tjetër, ku kisha copa oktapodi, peshq të vegjël dhe copa peshku, të përgatitura qysh më parë.- Ç’janë këto?
- Parangallët!
- Të tjerat?
- Ushqimi i parangallëve.
- Je në vete! Me gjithë këtë ushqim, ha një familje gjithë javën. Ne do t’i hajmë peshqit, apo ata neve?
- Me peshkun që do të zëmë me parangall, do të hamë tre javë. Do t’i çosh ndonjë kockë edhe atij në Amerikë…
Kjo e fundit bëri punën e vet. Grigori u bind, pa bërë fjalë.
Çdo parangall, që lëshonim në ujë e ushqenim ose me një peshk, ose me një copë oktapodi. Dikur, vargu i 200 parangallëve ra në ujë, ndërsa varka ecte lehtazi. Kur humbi dhe parangalli i fundit, Golja më pyeti:
- Po tani, çfarë do bëjmë, do presim të vinë mysafirët?
- Thamë, ne do presim dhe do vazhdojmë të peshkojmë. Po të duash, këputja një sy gjumë.
- Ç’thua, për gjumë kemi ardhur? Me se do peshkojmë? Unë nuk kam dëgjuar të përdoren duart për grepa apo rrjetë!
Më pëlqente! Deti të mbushi me humor, jodi dhe kripa e bëjnë të shijshme bisedën.
- U mbarua dhe shishja! - tha i mërzitur Golja.
- Merr fushnjën dhe më ndiq. Unë do hedh prozhektorin në ujë. Nëpër shkëmbinj do shikosh peshq, oktapodë. Çfardo që të shikosh, do ta qëllosh e do ngulësh mbi të heshtën tënde.
- Je në vete? Ç’jam unë, Don Kishoti?
- Miku im, drita e prozhektorit është e fortë, i trullos për pak çaste kalorësit e nënujit. Nëse ti je i shpejtë e u ngul heshtën, i ke mundur. Në të kundërt, të nxjerrin gjuhën e të përqeshin. Si ai…
Ia kasha gjetur pikën e dobët. I kujtoja “atë” dhe e bëja qëngj të bindur.
Hodha dritën në ujë. Një mori ngjyrash dhe refleksesh, që të mërrnin sytë.
- Mos e luaj!
- Pse?
- Qënka shumë bukur! Kjo bukuri të shpie ndërmjet ëndrrës dhe realitetit. Shiko leshterikët në thellësi, si tunden. Ngjajnë me frymëmarrjet e lehta të një njeriu që është në gjumë.
Mua më erdhi për të qeshur.
- Kemi ardhur për të peshkuar peshq apo poezi?
- Mos qesh!
- Shiko këtu, diçka po lëviz! Një oktapod, rreth katër kile, hapte krahët e tij të lirë, si një balerin në skenë. Kalonte nga një anë e shkëmbit, në krahun tjetër.
- E shikon?
- E shikoj!
- Hidhe heshtën dhe ngule mbi të!
- Dale ta shikojmë, qënka shumë bukur.
- Shpejt, se rrëshqet mbi faqen e shpellës dhe zhduket. Në daç ta hash nesër, me uzo!
Golja ngriti armën e tij, si me mëdyshje dhe e hodhi fuqishëm. Wiski kishte bërë punën e vet.. Deti u kthye në ngjyrë të thellë blu.
- E godita! - bërtiti ai. - Shikoja gjakun, e paska blu.
- Nuk është gjaku, janë gëlasat. Iku, u vonove.
Pas pak gjithçka u qartësua. Golja ngriti fushnjën.
- Ngjyrën blu e lëshon sa herë shikon rrezik. Ajo e ndihmon të fshihet.Më tej u shfaq një karkalec i madh. Nën dritën e prozhektorit, guacka e tij e kuqe shpërndahej dhe vizatohej, si një film me metrazh të shkurtër, nëpër shpella dhe të thyerat e thellësisë. Këmbët e gjata me vijëzime, të jepnin përshtypjen, sikur e kishte qëndisur njeri me dorë.
- Gjë e rrallë! - mahnit Golja.
- Qëlloje!
Por ai e kishte lënë heshtën dhe vetëm shikonte:
- Lëre të shikojmë e të ngopemi! Karkalecër e oktapodë kanë tavernat plot. Dhe, për atë zot dhe për inat të “atij”, të shkrijnë në gojë...
- Sot dolëm për të mbushur strajcat, jo për të parë filmin dokumentar “Në thellësi të botës së detit”. Do peshkosh, apo të ikim?
Golja nuk fliste. Kishte hedhur vështrimin mbi viktimën. Dukej qartë, që nuk ishte për atë luftë. I vinte keq! Karkaleci i ngjante një alpinisti, që ngjiste malet.
Më tej, me samarin e saj gri përsipër shpinës, po afrohej një gaforre, edhe ajo tepër e madhe.
- Çudi, çdo vit në det, por nuk kam parë mushka të tilla! - bëri shaka Golja.
- Ato nuk rrinë në plazh, me njerëzit. Nuk u pëlqen shoqëria e tyre. Këtu është larg. Deti ende nuk ka kufinj dhe ato shëtisin pa pashaportë. Nuk u duhet viza Shegen…
Pasi bëmë një vështrim vizual u shtrimë në shpinë e po shikonim qiellin. Edhe ai i ngjante detit, i thellë, me një mori ngjyrash. Dhjetra yje ngjanin me një kope të madhe, të shpërndarë për kullotje. Kurse hëna, me një një bareshë, që i sodiste.
- Mbaje ti prozhektorin.
- Pse?
- Që të qëlloj unë me heshtë.
Golja e lëshoi dritën rrëzë një shpelle, të gërryer si kambanë kishe. Një oktapod kishte hapur krahët dhe prehej. Unë nuk prita, lëshova fushnjën në drejtim të tij. Bluja mbuloi thellësinë.
- Gëlasën...
Golja po qeshte me të madhe. Kraharori i tundej si kacek, ndërsa drita e prozhektorit tundej dhe ajo, duke lëshuar dritën pa ndonjë drejtim të caktuar.
Unë ngrita me të shpejtë fushnjën. Në të ishte mbërthyer një oktapod gjigand. Golja lëshoi një brohorimë gëzimi, e cila jehoi si një muzikë e ëmbël në thellësi të ujrave që flinin.
- Mos ia prish gjumin natës!
- Kjo natë qënka e jona, miku im! Dhe asnjë kockë atij, ishmakut!
E hoqi oktapodin nga fushnja dhe ma la në dorë. Unë fillova ta përplas me forcë në pllakën e mermertë të primit. Kjo, për dy arsye. E para, që të lëshohej dhe e dyta, që të ngordhte.
- Ç’bën, pse e përplas? Nuk keqtrajtohen viktimat e luftës!
- Po e rrah, që të tregojë ku janë shokët. Sa më shumë armiq, aq më mirë për tryezën tonë, nesër...
Këtë e kisha dëgjuar nga peshkatarët e vjetër. Pasi dolëm në breg, ndezëm një zjarr të vogël. Copat e oktapodit i futëm në shufra hekuri dhe po i piqnim. Unë u ngrita dhe u drejtova nga varka.
- Ku vete?
- Të marr shishen e verës, që na ka dërguar Ndueja, nga Italia.
- Verën e Duçes?
- Po !
- Nuk e dimë, e ka hequr Greqia Ligjin e Luftës me Duçen? Me ne, për shkak të një bariu, siç thonë, e mban akoma…
- Ç’na hyn në punë politika? Tani jemi në botën e peshqve.
Golja vuri buzën në gaz.
Kur u ktheva, ndjeva se era e pjekjes kishte pushtuar bregun. Mbusha gotat dhe i çukitëm. Hëna kishte kaluar në krahun tjetër dhe po fshihej larg, shumë larg, duke na lënë vetëm hijeshinë e bukurisë saj, si një vajzë e bukur, që u largohet vështrimeve të admiruesve.
Shishja u boshatis shpejt dhe po na mbylleshin sytë.
- Vemi në varkë. Edhe po të marrim një sy, duhet të jemi atje. Mund të ndryshojë koha dhe rrymat e marrin me vete... Pastaj do të bëhemi Robinsonë...
Hipëm në të dhe hoqëm litarët, që varka të tundej lehtë. Njëkohësisht, të tundeshin dhe parangallët, për të dhënë përshtypjen, se karremat ishin të gjallë. Në mes të qiellit dhe detit, u përkundëm në një përgjumje të lehtë, si mbi krahë ëngjëjsh. Ishim të lehtë pa rroba në trup, si zogj të porsa lindur. Nuk di sa kohë dremisja, kur Golja më foli, duke më prekur me dorë.
- Zgjoju! Po tundet varka. Shiko mos përplasemi gjëkundi dhe mbushet me ujë.
Kishte të drejtë, pasi lundronim pranë brigjeve. Ndonëse thellësia ishte si e prerë me thikë, rreziku prapë ishte i pranishëm. Hapa sytë, hëna nuk dukej, mbizotëronte errësira dhe vetëm drita e yjeve, që pasqyrohej në ujë. Varka u lëkund përsëri, sikur e tërhoqi njeri me dorë. Tërheqja vinte nga thellësia.
- Diçka kemi kapur!
Vajta dhe tërhoqa filespanjën e trashë. Ajo, herë lehtësohej dhe herë tërhiqej nga krahu i kundërt i varkës. Tërheqja qe goditëse, si një dash që kërkon të iki nga litari.
- Kemi zënë diçka dhe është me peshë të madhe, e ndjej në dorë.
- Lëri shakatë! Nuk do ndodhin të gjitha sonte!
- Nuk bëj shaka!
Fjalën ma ndërpreu një tërheqje akoma më e fortë. Filespanja më hyri në të çarën e gishtave. Ndjeva gjakun të më rrëshqasë nëpër pëllëmbë, por nuk e lëshova.
- Nuk vesha dorezën, preva dorën.
- Lëshoje!
- Nuk duhet lëshuar! Nuk dihet, si e ka zënë parangalli. Duhet që në fillim ta mbajmë të tendosur, deri sa të kapi mirë.
Golja erdhi pranë meje. Lëvizjet i bënim bashkë. Filespanjën herë e tendosnim dhe herë e linim të lirë. Pas disa lëvizjesh, tërheqja pushonte.
- Mos iku?
Golja ishte hedhur në detin e madh të emocioneve.
- Pse nuk ndihet?
- Kur e tërheqim dhe e lëshojmë, ai lodhet. Merr frymë thellë e pas një pauze lufton përsëri. Kjo vazhdon deri sa të lodhet mirë, të mos ketë fuqi e ta lëshojë veten në rrjetën e fatit.
Na pëlqente të dyve kjo lojë. Tërhiq e lësho e tërhiq përsëri. Vera na kishte dakur krejt. Në fillim kishim ankth, pastaj u mësuam. Nuk di sa vazhdoi kjo gjëndje.Gjumi na kishte ikur dhe vendin e tij e kishte zënë ankthi dhe kënaqësia e gjuetisë. Hodha sytë larg. Qielli nga lindja filloi të merrte ngjyrë manushaqe të purpurt . Pas pak do niste të agonte.
- Miku im, po agon!
Golja nuk fliste. I dukej çudi, si kishte ikur kaq shpejt nata, në krahët e të cilës po jetonim një jetë tjetër. Ndërkohë filespanja nuk po përkundej më, u bë e lehtë. Sipër nesh, qielli po merrte trajta, që ndryshonin çdo minutë.
- Tërhiqe, më duket se iku.
Njëri-tjetrin tashmë e shikonim pa dritë. Larg, në thellësi ishte më e thellë ngjyra. Tërhoqa me kujdes e me ritëm filespanjën. Filloi të çahej pasqyra e ujit . Kur u afrua dhe më, pamë një peshk ... - o zot! – një peshk kaq të madh, me hundën e sheshtë, që nuk bënte më asnjë përpjekje. E tërhoqëm me kujdes pranë varkës dhe nuk ngopeshim duke e parë. Vërtet, ishte kaq i madh! Parangalli e kishte zënë te buza e poshtme. E ngritëm lart me zor dhe e hodhëm në varkë. Duhej të ishte 10-12 kile. Ndoshta dhe më tepër... O Perëndi! Ç’kishte ndodhur atë natë me ne! Ç’kishim zënë kështu!
Dielli u shfaq si saç i skuqur në fund të horizontit.
- Ikim, miku im, Gole! Kjo ishte gjuetia për sot. Dhe nuk na vajti keq...
Miku im nuk fliste. Ishte shastisur i tëri. Nuk e priste këtë rrjedhojë. Kishte dalur natën, bashkë me mua, për një udhëtim romantik në det. Por që të bëheshe peshkatari i “Plakut dhe deti” të Heminguejt... Jo, kjo ishte përtej ëndrrave të tij poetike. Shikonte herë lindjen, herë detin, pastaj peshkun të shtrirë në varkë. Dhe nuk fliste. Nuk mundej...
Mblodhëm filespanjat, parangallët dhe i dhamë gaz motorrit. Kur u afruam në qytet, pulbardhat e para ishin zgjuar dhe fluturonin në hapësirën e pamatë të qiellit. Gugitjet e cicërimave të tyre kishin brënda dhe këngën e emocioneve tona.
- Dëgjo, Pilo! Them të kthehemi përsëri në Millos. Nuk dua të mbarojë ky udhëtim...
- Atëhere, e lëshojmë peshkun, për ta zënë prapë... Si thua?
Ai u mendua pak. Pastaj tha i ndritur krejt nga lumturia:
- Po uzon, me se do ta shoqërojmë?
Pronarët e lokaleve po hapnin dritaret. Qyteti ishte zgjuar. Ne morëm peshkun, librin tonë të mbresave, dhe u nisëm për nga hoteli.
Monemvasia, gusht 2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου